مطالعه ساپونین (های) عامل مقاومت در برابر تغذیه لاروهای سرخرطومی برگ یونجه (hypera postica gyll) با ارزیابی فعالیت آنزیم های گوارشی از طریق کروماتوگرافی لایه نازک

در بررسی مقاومت 42 ژنوتیپ یونجه موجود در ژرم پلاسم نسبت به آفت سرخرطومی معلوم شد که، ژنوتیپ های مختلف، اثرات معنی داری روی تعداد لارو، میزان آسیب، وضعیت سبزینه و عملکرد تر علوفه درسطح یک درصد و سایر صفات درسطح پنج درصد داشت. تعداد لارو با میزان آسیب و وضعیت سبزینه همبستگی مثبت و معنی داری در سطح 1% و با عملکرد تر رابطه منفی و معنی دار در سطح 5% داشت. در رگرسیون گام به گام برای میزان آسیب به عنوان متغیر تابع معلوم شد که صفات تعداد لارو، ارتفاع بوته ها در زمان آسیب و درصد ماده خشک به ترتیب وارد مدل شدند و با ضریب تبیین تجمعی 30/48 درصد بیشترین تغییرات میزان آسیب را توجیه نمودند. در تجزیه به مولفه های اصلی، حدود 59 درصد از تغییرات کل توسط دو مولفه اصلی اول توجیه شد. گزینش براساس مولفه اول منجر به انتخاب ژنوتیپ های با عملکرد بالا و گزینش بر اساس مولفه دوم منجر به انتخاب ژنوتیپ هایی با مقاومت بالا نسبت به تغذیه لارو گردید. آنالیز خوشه ای پنج خوشه ایجاد کرد. ژنوتیپهای برتر بر اساس عملکرد علوفه و مقاومت به آفت به ترتیب در خوشه های اول و پنجم قرار گرفتند. ژنوتیپ فیض 49 با عملکرد علوفه بالا و ژنوتیپ بمی 80 با پایین ترین عملکرد علوفه، به تغذیه لارو آفت حساس بودند. ژنوتیپ های قره یونجه و سفیدبوران قزوین نه تنها عملکرد علوفه بالایی داشتند بلکه، نسبت به تغذیه لارو سرخرطومی برگ یونجه نیز مقاومت بالایی داشتند. بنابراین، این دو ژنوتیپ جهت کشت در منطقه توصیه می گردند. تفکیک و شناسایی ترکیبات گلیکوسایدی ساپونینی و فلاونوئیدی استخراج شده گیاه یونجه به وسیله کروماتوگرافی لایه نازک صورت گرفت. تجزیه همبستگی بین صفات مزرعه ای و آزمایشگاهی نشان داد که تعداد لارو با میزان آسیب و میزان کلروفیل در سطح 1% و با ساپونین های سویا ساپوژنول گلیکوساید و سویا ساپونین وان در سطح 5% همبستگی مثبت و با اپیژنین گلیکوساید1 در سطح 1% همبستگی منفی داشت. رگرسیون گام به گام برای صفت میزان آسیب به عنوان متغیر تابع نشان داد که صفات تعداد لارو روی بوته، مقدار کلروفیل و باند فلاونوئیدی اپیژنین گلیکوساید1 به ترتیب وارد مدل شدند و با ضریب تبیین تجمعی 97/66 بیشترین درصد تغییرات را توجیه نمودند. در تجزیه به مولفه های اصلی، ماتریس همبستگی بین صفات حدود 68% از تغییرات کل ایجاد شده توسط دو مولفه اصلی اول را توجیه نمود. گزینش بر اساس مولفه اول منجر به انتخاب ژنوتیپ های واجد حساسیت بالا و گزینش بر اساس مولفه دوم منجر به انتخاب ژنوتیپ هایی با عملکرد بالای علوفه شد. در تجزیه خوشه ای سه گروه به دست آمد. ژنوتیپ های مقاوم در گروه دوم و ژنوتیپ های حساس در گروه سوم قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سویا ساپونین 1 در ژنوتیپ های حساس و اپیژنین گلیکوساید1 در ژنوتیپ های مقاوم بالاترین تراکم باند را روی پلیت tlc ایجاد کردند. ژنوتیپ فیض45 مقاوم ترین ژنوتیپ و پلیکراس شیراز حساس ترین ژنوتیپ یونجه نسبت به تغذیه لارو سرخرطومی برگ طی پژوهش حاضر بود. نتایج آزمایش هضم آنزیمی از طریق کروماتوگرافی مشخص نمود که به غیر از اپیژنین گلیکوساید، سایر ترکیب های موجود در فاز بوتانولی هضم شدند. بنابراین، فلاونوئید اپیژنین گلیکوساید1 به عنوان مهم ترین عامل متابولیکی مقاومت ژنوتیپ های یونجه در برابر تغذیه لارو های آفت سرخرطومی برگ می باشد.